Son 10 ildə İndoneziya adalarından birində tapılan təxminən 700 min illik fosillər "hobbit" adlanan qədim insanların düşünüləndən daha kiçik olduğunu göstərdi. Tapıntılar 20 ildir davam edən mübahisəni yenidən alovlandırdı.
Hafta.az-ın “New York Times”a istinadən yazdığına görə, 2003-cü ildə İndoneziyanın Flores adasındakı Liang Bua mağarasında arxeoloqlar tərəfindən aşkarlanan kiçik insan sümükləri elm dünyasını şoka salıb.
Təxminən 60-100 min il əvvələ aid olan bu sümüklərin müasir insanlar, şimpanzelər və qorillaları əhatə edən hominin qrupuna aid olduğu müəyyən edilib. Təxminən 106 santimetr hündürlüyündə olan bu növ Homo floresiensis adlansa da, J. R. R. Tolkyenin fantastik roman seriyasına istinad edərək onlara tez-tez "hobbit" də deyilir.
Digər tərəfdən, elm adamları bu kiçik homininlərin həqiqətən ayrı bir növ olub-olmaması ilə bağlı razılaşmırlar. Bəziləri onun əslində nəsli kəsilmiş insan növü olan Homo erectusdan təkamül etdiyini, digərləri isə onun həmişə kiçik olan meymunabənzər bir növ olduğunu irəli sürürlər.
“Nature Communications” jurnalında dərc edilən araşdırmada, əvvəllər Flores adasının başqa yerlərində aşkar edilmiş Homo floresiensis qalıqları araşdırılıb.
Tədqiqatçılar Mata Menge sahəsində tapılan təxminən 700 min illik fosillərin Liang Buadakı fosillərdən daha kiçik olduğunu söyləyirlər. Əslində, onlardan biri yetkin bir hominində görülən ən kiçik bicepsdir.
Tədqiqatçılar bu humerusun sahibinin ən çox 100 santimetr boyu olduğu qənaətinə gəldilər.
Məqalənin həmmüəllifi professor Adam Brumm "Bu çox nadir nümunə Homo floresiensis əcdadlarının bədən ölçülərinin olduqca kiçik olması ilə bağlı fərziyyəmizi təsdiqləyir. Ancaq bu əza sümüyünün kiçik nisbətləri “hobbitin” ən erkən əcdadlarının əvvəllər düşündüyümüzdən də kiçik olduğunu göstərir” deyib.
Komanda Mata Mengedən çıxarılan diş nümunələrini də araşdırıb və onların Homo erectus dişlərinə bənzədiyini, lakin daha kiçik olduğunu müəyyən edib. Bölgədə indiyə qədər aşkar edilən fosillərin 8 fərqli insana aid olduğu təxmin edilir.
Yeni araşdırma aparan qrupa görə, tapıntılar Homo floresiensis-in Homo erectusdan təkamül etdiyi nəzəriyyəsini gücləndirir. Uollongong Universitetindən və tədqiqatın həmmüəllifi Dr. Gert van den Bergh deyir: “Heyvanlara gəldikdə heç kimin ada cırtdanlığı ilə problemi yoxdur, lakin homininlərə gəldikdə bunu qəbul etmək bir növ daha çətin görünür”.
Ada cırtdanlaşması adada yaşayan heyvan növlərinin azalmasının təbii prosesinə aiddir.
Afrikada ortaya çıxan Homo erectus təxminən 1,3 milyon il əvvəl Yava adasına getmiş və təxminən 1 milyon il orada yaşayıb.
Tədqiqatçılar Homo erectusun 1 milyon il əvvəl Yavadan Floresə gəldiyini və ətraf mühit şəraitinə görə orada kiçildiyini irəli sürürlər. Bölgədə 1 milyon illik daş alətlərin olması məskunlaşmanın ən azı bu vaxtlarda başladığını göstərir.
Elm adamları bu kiçilmənin niyə baş verdiyini dəqiq bilmirlər. Lakin rayonda ərzaq çatışmazlığının buna səbəb olduğu düşünülür. Bu homininlərin ada cırtdanlığı yaşadıqları güman edilir, çünki kiçik bədənlər daha az qida tələb edirdi.
Nəzəriyyəyə görə, Homo floresiensis-in beyni də kiçilməli idi, lakin daş alətlər onun zehni bacarıqlarının güclü olduğunu göstərir.
Tokio Universitetindən Dr. Yousuke Kaifu həmmüəllifi olduğu əsər haqqında deyir: "Bu məni çox təəccübləndirdi. Biz düşünürdük ki, insanların taleyi daha ağıllı və daha böyük beyinlərə sahib olmaqdır. Lakin floresiensis bizə bunun belə olmadığını deyir”.
Digər tərəfdən, tədqiqatda iştirak etməyən bəzi elm adamları Homo erectus nəzəriyyəsi ilə razılaşmırlar. Avstraliya Milli Universitetindən paleoantropoloq Dr. Deborah Argue, Homo erectusun adaya gəldiyini göstərən kifayət qədər dəlilin olmadığını bildirir: “Bu növün Floresə getdiyini güman edə bilmərik”.
Böyük Britaniyanın Təbiət Tarixi Muzeyinin İnsanın mənşəyi şöbəsinin müdiri prof. Kris Stringer, cırtdanlaşma prosesinin başqa yerdə başlaya biləcəyi qənaətindədir: “Bir çox tədqiqatçı Floresin cırtdan proses yaşadığını fərz edir, lakin hazırda bunu bilmək üçün heç bir yol yoxdur. Çünki proses Sumbava və ya Sulavesi kimi başqa adalarda Floresə çatmamış artıq başlamış ola bilər”.
Hobbitlərin ayrı bir növ olub-olmadığını və başlanğıcda bu ölçüdə olmasalar, necə kiçildiklərini anlamaq üçün daha çox fosil nümunələrinə ehtiyac var.
