Avropa Parlamentinin üzvü Moritz Körner ötən həftə Avropa İttifaqı (Aİ) Komissiyasına sanksiyalara baxmayaraq, “nə qədər Qərb şirkətinin Rusiyada fəaliyyətini davam etdirdiyinə” dair parlament sualı təqdim edib.
Hafta.az-ın yazdığına görə, Aİ Komissiyası isə Körnerin sualını ABŞ-dakı Yale School of Management Executive Leadership İnstitutunun məlumatlarına əsaslanaraq cavablandırıb və beynəlxalq şirkətlərin yalnız 40 faizinin Rusiyanı tərk etmək qərarına gəldiyini bildirib.
Bu vəziyyət Aİ Komissiyasının parlament sualına cavabında istinad etdiyi Yale İdarəetmə Məktəbinin İcraçı Liderlik İnstitutunun saxladığı məlumat bazasını yenidən gündəmə gətirib.
İyun ayında məlumat bazasında aparılan araşdırmada, müharibədən əvvəlki Rusiyada fəaliyyət göstərən 1500-dən çox beynəlxalq şirkətdən 525-nin fəaliyyətini tamamilə dayandırdığı müəyyən edilib. Onlardan 555-nin ölkə ərazisində fəaliyyətini qismən və ya normal davam etdirdiyi məlum olub. Məlumat bazasına görə, fəaliyyətini tamamilə dayandıran şirkətlərin sayı 535-ə yüksəlib, 547-nin isə fəaliyyətini qismən və ya normal şəkildə davam etdirdiyi görünür.
28 fevral 2022-ci il tarixindən etibarən Aİ Komissiyasının istinad etdiyi Yale İdarəetmə Məktəbinin İcraçı Liderlik İnstitutu tərəfindən nəşr olunan məlumat bazasında, məktəb məntiqindən istifadə edərək yaradılmış A, B, C, D və F siyahısı çərçivəsində, beynəlxalq şirkətlərin Rusiyadakı mövqeyi “ölkəni tamamilə tərk edənlər”, “Rusiyada fəaliyyətini müvəqqəti dayandıranlar, lakin ölkəyə qayıtmaq üçün qapını açıq qoyanlar”, “Rusiyada biznesini davam etdirənlər, lakin fəaliyyətlərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldanlar", "İşlərini davam etdirərkən gələcək investisiyalarını və ya böyüməsini təxirə salaraq vaxt qazananlar" və "İşlərini normal şəkildə davam etdirən şirkətlər" kateqoriyasına bölündü.
Müvafiq olaraq, Rusiyanı tamamilə tərk edənlərin daxil olduğu A kateqoriyasında 535, fəaliyyətini müvəqqəti dayandıranların daxil olduğu B kateqoriyasında 504, bəzi iş sahələrini davam etdirənlərin daxil olduğu C kateqoriyasında 156, vaxt qazananların daxil edildiyi D kateqoriyasında 175 var, işini normal şəkildə davam etdirən F kateqoriyasında isə 216 şirkət var.
Ümumilikdə 1500-ü keçən bu şirkətlərin üçdə ikisi Qərb, qalanları isə transmilli şirkətlərdir. Bu şirkətlər arasında C, D və F kateqoriyalarında 547 şirkət Rusiyada fəaliyyətini qismən və ya normal şəkildə davam etdirir.
Məlumatlar Qərb şirkətlərinin müharibədən dərhal sonra Rusiyadan çəkiləcəkləri ilə bağlı verdiyi sürətli açıqlamaların praktikada əks olunmadığını, müharibənin başlanmasından bu yana 20 ay ərzində bir çox şirkətin ölkədə fəaliyyətlərini davam etdirdiyini göstərir.
Almaniyadan 26, Fransadan 24, ABŞ-dan 23, İtaliyadan 12, Avstriyadan 8, İspaniyadan 5, İngiltərədən 4, İsveçrədən 3 şirkət, Qərb ölkələrinin sanksiyalarına baxmayaraq Rusiyada həmişəki kimi fəaliyyətinə davam edir. Rusiyada gələcək inkişaf planlarını təxirə salaraq “vaxt satın alanlar” arasında ABŞ-dan 47, Almaniyadan 20, Fransadan 12, İtaliyadan 9, Avstriyadan 7, Böyük Britaniya və İsveçrədən isə 9 şirkət var.
54 ABŞ, 19 Almaniya, 12 İsveçrə, 6 Fransa, 5 İtaliya, 5 Britaniya və 2 Avstriya şirkəti Rusiyada bəzi biznes sahələrini davam etdirənlər arasındadır.
Rusiya mətbuatında yer alan xəbərlərə görə, 2022-ci ildə Rusiyada qalan 100 ən yaxşı Qərb şirkətinin mənfəəti 2021-ci ilə nisbətən 54 faiz artaraq 1,1 trilyon rubla (13,2 milyard dollar) çatıb. Sözügedən şirkətlər 2022-ci ildə təqribən 288 milyard rubl (3,5 milyard dollar) korporativ vergi ödəyiblər. Alman şirkətlərinin ödədiyi korporativ vergi 402 milyon dollar olub.
Ən böyük 100 Qərb şirkətinin Moskvaya təqdim etdiyi vergi gəlirləri Rusiyanın büdcə gəlirlərinin 1 faizini təşkil edib, ən böyük xarici korporativ vergi ödəyiciləri isə müvafiq olaraq 40 milyard rubl, 47 milyard rubl və 55 milyard rubl ödəmiş ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa şirkətləri olub.
Keçən il böyük qazanc əldə edən şirkətlər arasında Fransanın enerji şirkəti Total Energies, Avstriyanın Raiffeisen Bankı və Britaniyanın neft şirkəti BP var.
Qərb şirkətlərindən başqa beynəlxalq şirkətlər arasında Çindən 42 şirkət normal biznes kateqoriyasında, 4 şirkət D kateqoriyasında və 1 şirkət C kateqoriyasındadır. Hindistandan 13 şirkət Rusiyada fəaliyyətini adi qaydada davam etdirərkən, mərkəzi ofisi Hindistanda olan 2 şirkət “vaxt qazananlar” siyahısındadır, 1 şirkət isə biznes xəttinin bir hissəsini davam etdirir.
Yapon şirkətlərindən 13-ü Rusiyada normal fəaliyyətini davam etdirənlər kateqoriyasında, 10 şirkət D, 5 şirkət isə C siyahısındadır.
Aİ Kiyevlə Moskva arasındakı müharibədə Ukraynaya siyasi, maliyyə, humanitar və hərbi dəstək verməyə davam etsə də, Qərbin Rusiyaya qarşı cari sanksiyaları bütün məhsulu əhatə etmədiyi üçün qida həm Aİ, həm də ABŞ tərəfindən sanksiyalardan açıq şəkildə çıxarılıb. Aİ iqtisadi sanksiyalar çərçivəsində Rusiyaya bir sıra idxal və ixrac məhdudiyyətləri qoyub. Bu o deməkdir ki, Avropa şirkətləri Rusiyaya müəyyən məhsulları sata bilməz (ixrac məhdudiyyətləri), eynilə Rusiya şirkətləri də Aİ-yə müəyyən məhsulları ixrac edə bilməz (idxal məhdudiyyətləri).
Rusiya əhalisinə zərər verməmək üçün ilk növbədə istehlak məhsulları və səhiyyə, əczaçılıq, qida və kənd təsərrüfatı sektorları üçün nəzərdə tutulan bəzi məhsullar ixrac və idxal məhdudiyyətlərindən çıxarılıb.
Almaniyanın ictimai yayımı “Südwestrundfunk” (SWR) tərəfindən aparılan araşdırmaya görə, ruslar Moskvada alış-verişə gedəndə Qərbin sanksiyalarını demək olar ki, hiss etmirlər. Araşdırmaya görə, Moskva mağazalarında geyim və idman sektorunun digər markaları da var. Volkswagen, BMW və Mercedes Benz modellərinin satıldığı əksər avtosalonlar da normal rejimdə işləyir.
Bir çox şirkətlər iddia edirlər ki, onların Moskva filialları artıq qanuni olaraq Rusiya şirkətlərinə məxsusdur və ya rus dilerləri hələ də köhnə idxal məhsulları satırlar. Bildirilir ki, Qərb şirkətlərinin Rusiyadan çıxarılması çox mürəkkəbdir. Ölkədəki fəaliyyətlərini faktiki olaraq dayandırmaq istəyən qeyri-rus şirkətləri üçün maneələr var.
Rusiya hakimiyyəti potensial investorlara icazə verməlidir. Xarici şirkətlərin də satışa çıxardıqları aktivlərə endirim edəcəyi gözlənilir. Bu təcrübə həmin xarici şirkətlərin milyardlarla dollar itirməsinə səbəb olur.
