Məlum olduğu kimi, Banqladeş siyasətinin mübahisəli ismi olan Şeyx Hasina istefa verərək oğlu ilə bərabər ölkədən qaçıb. İndi bütün yerli, eləcə də xarici mətbuatın əksər qismi Şeyx Hasinanın sadəcə hegemon və mənfi suyasətçi kimi xarakterizə edir. Ona görə də Hafta.az olaraq bu qadın siyasətçinin kimliyi, necəliyi və doğrudan da xalqına faydasının olub-olmadığına dair suallara cavab tapmağa çalışaq.
Öncə qeyd edək ki, Şeyx Hasina Banqladeşi hərbi klanların idarəçiliyindən azad etməyə kömək edən siyasətçidir.
Onun ardıcıl 15 il hakimiyyətdə olması iqtisadi dirçəliş, yanaşı olaraq isə siyasi opponentlərin kütləvi həbsləri və təhlükəsizlik qüvvələrinə qarşı insan haqları sanksiyaları ilə yadda qalıb.
Etirazlar iyul ayında universitet tələbələrinin dövlət qulluğu kvotalarına qarşı nümayişləri ilə başlayıb, lakin qısa zamanda ölümcül insidentlərə və istefa tələblərinə çevrilib.
Ötən ay polis və hökumətyönlü tələbə qruplarının nümayişçilərə hücumları da beynəlxalq qınağa səbəb olub.
Yanvarda 76 yaşlı avtokrat Hasina beşinci müddətə baş nazir seçilib, lakin müxalifət seçkilərin azad və ədalətli olmadığını bildirərək boykot edib.
Tənqidçilər Hasina hökumətini bir sıra hüquq pozuntularında, o cümlədən müxalifət fəallarının öldürülməsində ittihamlayırlar.
Banqladeşi “müstəqilliyə” aparan bir inqilabçının qızı olan Hasina, ABŞ dövlət xadimi Henri Kissincerin bir vaxtlar “düzəlməz hadisə” kimi təsvir etdiyi ölkədə başgicəlləndirici iqtisadi artıma rəhbərlik edib. O, keçən il bütün Banqladeşi "çiçəklənən və inkişaf etmiş ölkəyə" çevirəcəyinə söz vermişdi, lakin hökumət rəqəmlərinə görə, təxminən 18 milyon gənc banqladeşli işsizdir.
1975-ci ildə çevrilişçilər onun atası, baş nazir Şeyx Mucibur Rəhmanı, anasını və üç qardaşını öldürəndə Hasina 27 yaşında idi və xaricə mühacirət edib.
Atasının Avami Liqası Partiyasına rəhbərlik etmək üçün altı il sonra evə qayıdan Hasina uzun müddət ev dustaqlığı da daxil olmaqla on il davam edən siyasi mübarizəyə başlayıb.
Hasina 1990-cı ildə hərbi diktator Hüseyn Məhəmməd Ərşadın devrilməsinə kömək etmək üçün Xaleda Zianın Banqladeş Millətçi Partiyası (BNP) ilə birləşib. Bununla belə, qısa zamanda araları dəydiyi üçün ittifaqı pozublar və sonrakı rəqabət müasir Banqladeş siyasətində iz buraxıb.
Hasina ilk dəfə 1996-cı ildə baş nazir seçilsə də, 5 il sonrakı seçkidə Ziyaya məğlub olub. Hər iki şəxs 2007-ci ildə ordunun dəstəklədiyi hökumət tərəfindən çevrilişdən sonra korrupsiya ittihamı ilə həbs edilib.
Amma sonradan onlara qarşı irəli sürülən ittihamlar götürülüb və növbəti il onlar seçkiyə qatıldılar, Hasina böyük səs çoxluğu ilə qalib gəlib. Hasina o vaxtdan hakimiyyətdədir.
78 yaşlı Ziyanın səhhəti pisləşir və 2018-ci ildə korrupsiya ittihamı ilə 17 il həbs cəzasına məhkum edildikdən sonra xəstəxanaya yerləşdirilib, BNP-nin yüksək səviyyəli liderləri də həbsə atılır.
Tərəfdarları Hasinanı Banqladeşi iqtisadi yüksəlişə yönəltməkdə təqdir edirlər, bu da əsasən qadınların geyim ixracat sənayesini gücləndirən işçi qüvvəsi tərəfindən dəstəklənir.
1971-ci ildə Pakistandan müstəqillik qazandığı zaman dünyanın ən kasıb ölkələrindən biri olan Banqladeş 2009-cu ildən bəri hər il orta hesabla altı faizdən çox böyüyür. Yoxsulluq azalıb və ölkənin 170 milyonluq əhalisinin 95 faizindən çoxunun elektrik enerjisinə çıxışı var. Banqladeş adambaşına düşən milli gəlirin səviyyəsinə görə 2021-ci ildə Hindistanı ötüb.
Lakin onun hökumətinin fərqli fikirlərə qarşı dözümsüzlüyü ölkə daxilində narazılıq və narahatlığa səbəb olmuşdu. Beş yüksək səviyyəli din xadimi və müxalifət lideri 1971-ci il "müstəqillik müharibəsi" zamanı törədildiyi iddia edilən "insanlığa qarşı cinayətlər"də təqsirli bilinərək son on ildə edam edilib.
Davalar kütləvi etirazlara və ölümcül toqquşmalara səbəb olub.
Onların opponentləri məhkəmə proseslərini fars və siyasi motivli müxalifəti susdurmaq cəhdi adlandırıblar.
Birləşmiş Ştatlar 2021-ci ildə Banqladeş təhlükəsizlik qüvvələrinin xüsusi bölməsi və yeddi yüksək rütbəli zabitə qarşı geniş yayılmış insan haqlarının pozulması ittihamı ilə sanksiyalar tətbiq edib.
Hasina artan etirazlar qarşısında ölkəsi üçün çalışdığını, ötən ay ölümcül iğtişaşlar zamanı Dəkkənin zədələnmiş siyasi dövrdən keçdiyini təkid edib.
Nəhayət, Banqladeşdə yaşanan məlum hadisələırdən sonra Hasina jurnalistlərə "Mən bu ölkəni 15 il ərzində qurdum! Mən xalq üçün nə etməmişəm?" deyərək sözünü bitirib...
