Azərbaycanda "Dərman vasitələri haqqında" qanuna dəyişikliklər edilməsi təklif olunur. Ötən həftə bu təklifi parlamentdə Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyev səsləndirib. Millət vəkili təklifini onunla əsaslandırıb ki, ölkəmizdə mövcud qanunvericilikdə dərmanların qeydiyyatı qəliz və sərtdir. Bu məsələ isə yeni dərmanların ölkəyə gətirilməsinə əngəl yaradır.
Deputat bildirib ki, bu gün dünya ölkələrinin aldığı dərmanları biz ala bilmirik: “Pandemiya bu prosedurun çətin olduğunu bir daha göstərdi. Avropa dövlətlərində qeydiyyatda olan və işlənən dərmanlar bizdə avtomatik olaraq qeydiyyata alınmalıdır. Qeydiyyat prosedurunun bir iştirakçısı da dərman istehsalçılarıdır. Əhalisi az olan ölkələrdə həmin istehsalçılar belə çətin prosedurlara görə maraqlı deyil. Qeydiyyatda tanıma rejimi Türkiyədə tətbiq edilir. Bu, bizdə də tətbiq edilməlidir. Biz qardaş Türkiyədə qeydiyyatdan keçən dərmanları avtomatik qeydiyyata almalıyıq. "Dərman vasitələri haqqında" qanunda dəyişikliklər etməliyik. Müharibə dövründə biz gördük ki, elə dərmanlar var ki, onlara gündəlik ehtiyac var. Qanunvericiliyə qeydiyyat proseduru ilə bağlı dəyişikliklər etməliyik. Buna payız sessiyasında baxsaq, yaxşı olar”.
Parlamentin Səhiyyə komitəsinin sədri Əhliman Əmiraslanov Musa Quliyevin fikri ilə razı olmadığını bildirib:
“Bu çox təhlükəli bir şeydir. Dərman preparatları geyim vasitəsi deyil. Ölkəyə gətirilən dərman vasitələrinə çox ciddi nəzarət olmalıdır. Nəzarətdən keçdikdən sonra o dərmanlar ölkəyə gətirilə və istifadə edilə bilər. Keyfiyyətsiz dərmanların ölkəyə gətirliməsi problemi var. Bir neçə il bundan öncə "Dərman vasitələri haqqında” qanunda ciddi dəyişikliklər edildi. Ancaq tamamilə hansısa ölkədə qeydiyyatdan keçmiş dərman vasitələrinin ölkədə qeyd-şərtsiz tanınmasına qarşıyam. Müəyyən nəzarəti keçmədən ölkəyə dərman vasitələrini gətirmək olmaz. Mən bununla bağlı Səhiyyə nazirini əvəz edən Teymur müəllimlə də söhbət etmişəm. Musa müəllim dediyi kimi dərmanları ölkəyə gətirmək böyük hərc-mərclik yarada bilər”.
Sahibə Qafarova təklif edib ki, bununla bağlı dinləmələr keçirilsin: “Milli Məclisin bu qanunda dəyişiklik etmək üçün əsasları olmalıdır”.
Maraqlıdır, bəs görəsən, ölkəyə idxal olunan dərmanların qeydiyyat proseduru hansı formada həyata keçirilir? Mövcud qanunvericilikdə hansısa dəyişikliklərə ehtiyac varmı? İndiyədək Dərman vasitələrinin dövlət Reyestrində ümumilikdə neçə adda dərman qeydiyyatdan keçib?
Mövzu ilə bağlı hafta.az-la fikirlərini bölüşən Sosial Strateji Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri, sosial sahə üzrə ekspert İlqar Hüseynli bildirib ki, mövcud qanunvericilikdə müəyyən dəyişiklik etmək, yumşalmalara getmək mümkündür. Amma biz həm də dərman vasitələri ilə bağlı idxaldan asılılığımızı azaltmağa çalışmalıyıq:
“Bu gün biz demək olar ki, təxminən 95 faiz idxaldan asılı vəziyyətdəyik. Təsəvvur edin ki, biz Gürcüstandan dərman idxal edirik. Hansısa fors major hallar baş verəndə isə dərman qıtlığı yaşayırıq. O ki qaldı dərmanların qeydiyyat proseduruna “Dərman vasitələri haqqında” Qanuna görə, dərman vasitəsi satışa çıxarılmadan öncə ilkin olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir. Yəni dərman vasitəsi qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq ekspertizalardan keçirilərək dövlət qeydiyyatına alınır. Bununla da preparata qeydiyyat vəsiqəsi hazırlanır və preparat Dərman Vasitələrinin Dövlət Reyestrinə daxil edilir. Yalnız bundan sonra həmin preparatın ölkəyə idxalına və istifadəsinə icazə verilir.
Dərman vasitəsi dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra hər dəfə ölkəyə idxal olunan zaman Dövlət Gömrük Komitəsi və Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzinin mütəxəssislərinin iştirakı ilə idxal olunan dərman vasitəsinin hər bir seriyasından müvafiq laborator yoxlamaların aparılması üçün nümunələr götürülür. Nümunələr Səhiyyə Nazirliyi Analitik Ekspertiza Mərkəzində yaradılmış laboratoriyaya təhvil verilir. Müvafiq laborator yoxlamalar aparıldıqdan sonra dərman vasitəsi sertifikatlaşdırılır və ölkəyə idxal olunur. Bu prosesdə ciddi bürokratik əngəl yoxdur. Ola bilsin ki, hansısa məmur sahibkara süni şəkildə problem yaratsın. Belə hallar baş verir. Amma ədalət naminə deyim ki, bir xeyli vaxtdır bu kimi nöqsanlar aradan qaldırılıb.Əsas problem qiymətlərin tənzimlənməsi məsələsində ortaya çıxır. Yəni, Tarif Şurasında bu məsələnin tənzimlənməsi doğru addım deyil. Bu sahibkarlıq fəaliyyətinin dəstəklənməsi ilə ziddiyyət təşkil edir.Məsələn, bir sahibkar xaricdən dərman idxal edir və həmin dərmanı zavoddan həmişə eyni qiymətə ala bilməz. Müxtəlif faktorlar qiymətlərə mütəmadi olaraq təsir göstərir. Belə olan təqdirdə, sahibkar dərmanı Tarif Şurasının qoyduğu qiymətə sata bilməz. Ona görə də məhz bu siyasətdən sonra xeyli dərman idxalçıları ya bazardan uzaqlaşdılar, ya da bioloji aktiv əlavələr gətirməyə başladılar. Çünki bioloji aktiv əlavələr kimyəvi molekul olmadığından yalnız Mərkəzi Analitik Laboratoriyadan sertifikat alınır. Eyni zamanda, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən uyğunluq sertifikatı əldə olunduqdan sonra mal ölkəyə idxal olunur və qiymətə də Tarif Şurası müdaxilə etmir”.
Mövzu ilə bağlı hafta.az-ın sorğusuna cavab olaraq Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Analitik Ekspertiza Mərkəzinin İctimaiyyətlə əlaqələr və kommunikasiya şöbəsinin müdiri Esmira Əkbərova isə bildirib ki, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı və ya yenidən dövlət qeydiyyatı Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2019-cu il 25 dekabr tarixli 502 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilib:
“Bu məsələ “Dərman vasitələrinin ekspertizasının aparılması” QAYDASI ilə tənzimlənir (http://www.e-qanun.az/framework/44064 , 4cü maddədən başlayaraq). Qeyd edək ki, qaydalar Avropa standartlarına uyğun hazırlanmışdır, bu səbəbdən prosedurun qəliz olması reallığa uyğun gəlmir. Qonşu ölkələr və eləcə də post sovet məkanı ölkələrin qeydiyyat qaydalarına nəzər salsaq və müqayisə etsək, ölkəmizdə qeydiyyat qaydalarının daha optimal olduğunun şahidi olarıq. “Dərman vasitələrinin ekspertizasının aparılması” QAYDASI na əsasən, keyfiyyətindən asılı olaraq, dərman vasitəsinin sürətlənmiş qeydiyyatı da mövcuddur. Bizə daxil olan məlumatlara əsasən, iri, qabaqcıl şirkətlər tərəfindən dərman vasitələrinin ölkəyə gətirilməsində əngəllər əsasən marketinq səbəbi ilə əlaqədardır”.
Qurumdan həmçinin vurğulanıb ki, indiyədək Dərman vasitələrinin dövlət Reyestrində 5192 adda dərman vasitəsi qeydiyyatdan keçib.
